Danuta Życzyńska-Ciołek

W ADJ IFiS PAN opublikowane zostały dwa wzajemnie powiązane zbiory danych pod wspólną nazwą „Wielopoziomowe zarządzanie kryzysem humanitarnym wywołanym przez rosyjską agresję na Ukrainę na przykładzie działań w województwie lubelskim (PL) i obwodzie wołyńskim (UA)”. Zbiory różnią się językiem danych (polski / ukraiński). Zawierają transkrypcje grup fokusowych przeprowadzonych w Lublinie (Polska) i Łucku (Ukraina). Uczestnicy fokusów to osoby reprezentujące różne podmioty zaangażowane w działania pomocowe: przedstawiciele administracji centralnej w regionach, samorządów terytorialnych, organizacji społecznych, biznesu, organizacji religijnych i inicjatyw nieformalnych. Autorką zbiorów jest dr Karolina Podgórska z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Seminaria Historii Mówionej, których pilotażowy cykl odbył się wiosną br. w IFiS PAN, będą kontynuowane.
25 października 2023 r. miało miejsce pierwsze spotkanie w nowym roku akademickim. Uczestnicy analizowali wywiad z projektu pt. „Memory and Oblivion. Sociocultural post-war change of Hausdorf/Jugów in the Owl Mountains”, zrealizowanego przez: Fundację Kobiecą z Krakowa, Integrationswerk RESPEKT e.V. z Berlina oraz Hendernyj Informacijno-Analitycznyj Centr KRONA z Charkowa. Wprowadzenie do narracji przedstawiła koordynatorka projektu, Alina Doboszewska. Analizowany wywiad nagrano w 2010 r., a narratorkami były dwie kobiety, z których jedna urodziła się w 1925 r., a druga w 1930.

Seminaria Historii Mówionej są współorganizowane przez Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN, Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego oraz Polskie Towarzystwo Historii Mówionej. Patronuje im „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”.

W ADJ zdeponowany został nowy zbiór pt. „Prekaryjne kariery zawodowe a punkty zwrotne w życiu”, autorstwa Stefana Bieńkowskiego i Danuty Życzyńskiej-Ciołek.
Zbiór zawiera materiały z niewielkiego, pilotażowego badania poświęconego trajektoriom zawodowym (i biograficznym) emerytek i emerytów, otrzymujących niskie świadczenia.

24 maja odbyło się w IFiS PAN kolejne Seminarium Historii Mówionej, ostatnie w pilotażowym cyklu. Przedmiotem analizy był jeden z czterdziestu kilku wywiadów, jakie dr Marcin Jarząbek (Uniwersytet Jagielloński) przeprowadził w latach 2021-2023 z osobami, które pracowały w Przedsiębiorstwie „Polskie Koleje Państwowe” (lub którejś z firm powstałych później, po podziale PKP). Wywiady mają charakter autobiograficzny, lecz skoncentrowane są przeważnie na pracy zawodowej rozmówców i rozmówczyń. Celem projektu jest stworzenie monografii o społeczno-kulturowej historii pracy w PKP w drugiej połowie XX w. i na początku XXI wieku. Praca ma powstać w oparciu o wywiady, kwerendy w materiałach archiwalnych i analizę materiałów z epoki. Podczas seminarium analizowany był wywiad z pracowniczką służby handlowej PKP z południowo-zachodniej Polski.

W spotkaniu wzięło ponad 20 osób z kilku ośrodków badawczych w Polsce. Seminarium zakończyliśmy zachętą do wypełnienia ankiety ewaluacyjnej, która pomoże w podjęciu decyzji o ewentualnej kontynuacji przedsięwzięcia w nowym roku akademickim. Pilotażowy cykl Seminariów Historii Mówionej zorganizowany został przez Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN, Polskie Towarzystwo Historii Mówionej i Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce UW.

Ukazała się książka Ryszarda Jamki pt. „Panów piłą. Trzy legendy o Jakubie Szeli” (Wyd. Marginesy 2023). W publikacji wykorzystano materiały z badań, które zorganizował w 1950 r. Zakład Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego kierowany przez Stanisława Ossowskiego. Dotyczyły one pamięci rabacji galicyjskiej na Podkarpaciu, w rodzinnych stronach Jakuba Szeli, a także w Małopolsce (w okolicach Tarnowa). Wkrótce po zakończeniu badań władze rozpoczęły likwidację socjologii w Polsce jako odrębnego kierunku, katedry socjologiczne na UW rozwiązano, a Stanisława Ossowskiego odsunięto od nauczania, dlatego też materiały z badań nie zostały wówczas opracowane. Obecnie są one udostępniane do celów naukowych w ADJ (zbiór „Badania jasielskie zespołu Stanisława Ossowskiego nad Jakubem Szelą”).

26 kwietnia odbyło się w IFiS PAN czwarte Seminarium Historii Mówionej, współorganizowane przez Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN, Polskie Towarzystwo Historii Mówionej i Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego. Przedmiotem analizy była tym razem relacja ze zbioru wywiadów z najstarszymi lekarzami na Warmii i Mazurach, którego współtwórczynią jest pani Ewelina Gołębiowska z Archiwum Państwowego w Olsztynie (APwO). Zbiór powstał w latach 2019–2021 w ramach wspólnego projektu APwO oraz Ośrodka Historii Warmińsko-Mazurskiej Medycyny, przy wsparciu Warmińsko-Mazurskiej Izby Lekarskiej w Olsztynie. W sumie zarejestrowano 20 nagrań (audio i wideo) z lekarzami różnych specjalizacji. Wszystkie relacje zostały opracowane i zarchiwizowane w APwO, a informacje o nich są dostępne na stronie Archiwum Historii Audiowizualnej Warmii i Mazur.

W ADJ IFiS PAN opublikowany został zbiór pt. „Narratives of political and economic transition, 1995”. Zbiór zawiera 73 transkrypcje wywiadów jakościowych, przeprowadzonych w 1995 r. z wybranymi respondentami badania nazywanego dzisiaj Polskim Badaniem Panelowym POLPAN (oraz dwie transkrypcje wywiadów pilotażowych). Autorką wywiadów jest dr Denise Powers, która w okresie realizacji projektu była doktorantką The University of North Carolina at Chapel Hill. Na podstawie zgromadzonego materiału obroniła ona pracę doktorską pt. „The Psychological Basis of Democratic Transitions: Self and Politics in Poland”. Wywiady prowadzone były w języku polskim. Przed umieszczeniem ich w ADJ zostały zanonimizowane.

22 marca odbyło się w IFiS PAN kolejne Seminarium Historii Mówionej, współorganizowane przez Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN, Polskie Towarzystwo Historii Mówionej i Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego. Przedmiotem analizy były dwie transkrypcje wywiadów ze zdeponowanej w Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN kolekcji prof. Antoniny Kłoskowskiej „Kultury narodowe u korzeni” (badanie to było podstawą książki pod tym samym tytułem). Relacje analizowane podczas spotkania zostały nagrane w 1992 r. we wsiach położonych we wschodniej Polsce, blisko białoruskiej granicy. Osobą prowadzącą wywiady była prof. Izabella Bukraba-Rylska, która zgodziła się wrócić po 30 latach do swoich materiałów i wzięła udział w seminarium. Dyskusja podczas spotkania dotyczyła faktograficznej warstwy wywiadów, kwestii metodologicznych (związanych z zastosowanym narzędziem, ale także z przejściem od materiału empirycznego do tekstu naukowego) oraz zmian zachodzących w podejściu do archiwizacji materiałów badawczych.

W ADJ opublikowany został nowy zbiór danych zatytułowany „Resolutions of Tripartite Commission for Socio-Economic Affairs in Poland (2001-2015). Classification of resolutions from the social dialogue’s effectiveness point of view”, autorstwa dra Dariusza Szklarczyka z AGH. Zbiór zawiera uchwały wypracowane w trakcie działalności Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych w Polsce w latach 2001–2015 oraz ich kategoryzację z wykorzystaniem „associational participation scale” (Talos & Kittel 2001). Celem badania było zdefiniowanie i ocena efektywności działań Komisji Trójstronnej (w kontekście oceny efektywności dialogu społecznego na poziomie krajowym w Polsce).

22 lutego w IFiS PAN odbyło się drugie spotkanie w pilotażowym cyklu „Seminariów Historii Mówionej”, współorganizowanym przez Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN, Polskie Towarzystwo Historii Mówionej i Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego. Tym razem uczestnicy analizowali wywiad z realizowanego obecnie przez dr Marię Buko projektu poświęconego dzieciom więźniów i więźniarek niemieckich obozów koncentracyjnych. Relacja nasycona była trudnymi emocjami, dlatego w dyskusji wiele miejsca poświecono kwestiom etycznym oraz konieczności dbania nie tylko o dobrostan rozmówców, ale także osób prowadzących wywiady.

Seminarium Historii Mówionej – spotkanie drugie. Foto: Mariusz Bieciuk