Danuta Życzyńska-Ciołek

16 lipca 2025 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zatwierdził dokument pt. „Polityka otwartego dostępu do danych badawczych finansowanych ze środków publicznych”. Opracowanie Polityki było realizacją zapisów Ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego.

„Polityka” jest skierowana do podmiotów sektora nauki i szkolnictwa wyższego, dysponujących danymi badawczymi wytworzonymi dzięki finansowaniu ze środków publicznych. Dokument nie ma charakteru normatywnego – stanowi „mapę drogową” zawierającą informacje, cele, zalecenia i postulaty w zakresie otwartego dostępu do danych badawczych. Kolejnym dokumentem ma być bardziej szczegółowy plan działań, określający sposoby realizacji poszczególnych zadań, ze wskazaniem odpowiedniego finansowania.

W ADJ opublikowany został zbiór pt. „Korpus Treści Komunikacji Cyfrowej — korpus anotowany ręcznie i automatycznie”, którego autorką jest dr Maja Sawicka z Uniwersytetu Warszawskiego.

Korpus Treści Komunikacji Cyfrowej został stworzony w ramach projektu „Metody badania komunikacji cyfrowej i danych tekstowych” finansowanego w ramach 16. edycji konkursu Funduszu Innowacji Dydaktycznych Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2020-2022. Projekt był realizowany we współpracy pomiędzy Wydziałem Socjologii UW, Instytutem Języka Polskiego UW i konsorcjum CLARIN-PL.

Korpus zawiera treści pochodzące z publicznych profili w głównych mediach społecznościowych używanych przez polskich internautów: Facebook, Twitter i YouTube. Komunikacja, której zapis został zgromadzony w korpusie, dotyczy pięciu tematów, które uczestnicy zajęć prowadzonych w ramach projektu uznali za ważne: sposoby diagnozowania dezinformacji i walki z nią (fact-checking), zagadnienia związane ze zmianą klimatyczną (klimat), problematyka ciałopozytywności i stosunku do ciała (ciało), komunikacja aktorów niechętnych UE (anty-UE), aktualne teorie spiskowe (teorie_spiskowe). 

4 czerwca w IFiS PAN odbyło się ostatnie w tym roku akademickim Seminarium Historii Mówionej (SHM). Gościem był dr Kamil Borecki (Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, Wrocław), który prowadzi badania nad strajkiem solidarnościowym we Wrocławiu z sierpnia 1980 r. Przedstawił on wywiad z pracownikiem Stoczni Rzecznej we Wrocławiu, który należał do liderów strajku w swoim zakładzie.

Seminaria Historii Mówionej współorganizowane są przez Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce UW, Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN oraz Polskie Towarzystwo Historii Mówionej. Inicjatywie patronuje „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”. Więcej informacji można uzyskać pod adresem: seminariumoralhistory@gmail.com.

23 kwietnia w IFiS PAN odbyło się Seminarium Historii Mówionej (SHM). Tym razem uczestnicy analizowali wywiad przeprowadzony przez p. Katarzynę Szarlę w ramach projektu doktorskiego z zakresu historii społecznej, przygotowywanego na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego pod opieką dr hab. Dobrochny Kałwy. Projekt ma na celu zbadanie historii epidemii HIV/AIDS w Polsce (1981—1999) ze szczególnym uwzględnieniem codziennego doświadczenia osób żyjących z ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) i zespołem nabytego niedoboru odporności (AIDS) oraz praktyk związanym z zakażeniem i chorobą. Jest to jednocześnie projekt z zakresu historii okresu transformacji — jak napisała autorka badań, „polska historia HIV/AIDS, podobnie jak w innych obszarach Europy Środkowo-Wschodniej, jest nierozerwalnie spleciona z zachodzącymi w tym okresie przemianami politycznymi, gospodarczymi i kulturowymi, które znacząco wpływają także na kształtowanie się wyobraźni społecznej i narracji dotyczących HIV/AIDS”. Wywiad wybrany do analizy został przeprowadzony z lekarzem, profesorem nauk medycznych, który ze względu na swoją specjalizację i pełnione funkcje posiada rozległą wiedzę na temat przedmiotu badań.

Seminaria Historii Mówionej współorganizowane są  przez Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce UW, Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN oraz Polskie Towarzystwo Historii Mówionej. Inicjatywie patronuje „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”. Osoby, które chciałyby wziąć udział w kolejnych spotkaniach lub otrzymać więcej informacji, proszone są o napisanie na adres: seminariumoralhistory@gmail.com.

W ADJ opublikowany został nowy zbiór zatytułowany „Interviews with system operators and users of the Polish BBSes”, którego autorem jest Michał Owczarek, doktorant na Uniwersytecie SWPS. Zbiór zawiera 19 zanonimizowanych transkrypcji wywiadów indywidualnych z operatorami i użytkownikami usług BBS w Polsce. BBSy [od: Bulletin Board System] były – w uproszczeniu – serwerami komputerowymi połączonymi linią telefoniczną. Służyły do komunikacji w czasach przed upowszechnieniem Internetu, mogą być uważane za rodzaj wczesnych mediów społecznościowych. Wywiady zostały przeprowadzone w latach 2023–2025 z osobami, które w latach 1990. były zaangażowane w „kulturę BBSów”. Badanie wykonano w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki (Preludium BIS), którego kierownikiem jest dr hab. Mirosław Filiciak, prof. Uniwersytetu SWPS.

W ADJ opublikowany został nowy zbiór danych, zatytułowany „The spatiality of urban safety and care. A qualitative study of young women’s life trajectories in Argentina”. Autorką zbioru jest Anna Bednarczyk. Projekt, z którego pochodzą dane, miał na celu zbadanie kwestii bezpieczeństwa młodych kobiet, mieszkających w zmarginalizowanych dzielnicach argentyńskiego miasta Córdoba, z perspektywy koncepcji kolektywnej opieki i sieci wzajemnego wsparcia. Projekt został sfinansowany przez Narodowe Centrum Nauki (grant Preludium). W skład zbioru wchodzą zanonimizowane transkrypcje wywiadów indywidualnych i grupowych w języku hiszpańskim, przeprowadzonych w 2022 roku z 29 osobami.

26 lutego odbyło się w IFiS PAN Seminarium Historii Mówionej. Podczas seminarium omawiane były dwa wywiady z ukraińską uchodźczynią, przeprowadzone w 2023 i 2024 r. przez dr hab. Annę Wylegałę, prof. IFiS PAN, w ramach projektu „Świadectwa wojny” (U-CORE). Informacje o dwóch etapach projektu można znaleźć na stronach: https://swiadectwawojny2022.org/ i https://u-core.org/. Tematem rozmowy była także metodologia i etyka gromadzenia i udostępniania tego typu materiałów.

Seminaria Historii Mówionej współorganizowane są  przez Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce UW, Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN oraz Polskie Towarzystwo Historii Mówionej. Inicjatywie patronuje „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”. Osoby, które chciałyby wziąć udział w kolejnych spotkaniach lub otrzymać więcej informacji, proszone są o napisanie na adres: seminariumoralhistory@gmail.com.

22 stycznia odbyło się w IFiS PAN Seminarium Historii Mówionej (SHM), podczas którego dr Marek Szajda (Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, Centrum Historii Zajezdnia / Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN) zaprezentował wywiad z działaczem społecznym i ekologicznym z Dolnego Śląska. Wywiad przeprowadzono w ramach projektu, którego celem jest opisanie – na przykładzie Sudetów Zachodnich – przejawów aktywności społecznej ukierunkowanej na przeciwdziałanie skutkom degradacji przyrody oraz ochronę środowiska naturalnego w Polsce.

Seminaria Historii Mówionej współorganizowane są  przez Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce UW, Archiwum Danych Jakościowych IFiS PAN oraz Polskie Towarzystwo Historii Mówionej. Inicjatywie patronuje „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”. Osoby, które chciałyby wziąć udział w kolejnych spotkaniach lub otrzymać więcej informacji, proszone są o napisanie na adres: seminariumoralhistory@gmail.com.

Maciej Melon i Danuta Życzyńska-Ciołek z ADJ IFiS PAN wzięli udział w konferencji „Polska w europejskich i światowych infrastrukturach badawczych”, zorganizowanej przez Centrum Badań nad Rodzinami i Generacjami Szkoły Głównej Handlowej oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Warszawa, SGH, 16–17 stycznia 2025). Podczas drugiego dnia konferencji, który poświęcony był infrastrukturom z obszaru nauk społecznych i humanistycznych, przedstawiciele ADJ zaprezentowali Repozytorium Danych Społecznych.

W ADJ opublikowany został nowy zbiór danych, zatytułowany „Sociolinguistics of the Caquetá-Putumayo River Basins Dataset”. Zbiór zawiera indywidualne informacje genealogiczne, a także dane dotyczące relacji rodzinnych, więzi małżeńskich i repertuaru językowego kilku rdzennych grup, żyjących w dorzeczu Caquetá-Putumayo w Kolumbii. Dane zostały zebrane podczas badań terenowych przeprowadzonych w 2024 r. w Leticii (Kolumbia) przez językoznawczynię, dr Katarzynę I. Wojtylak. Badania były elementem interdyscyplinarnego projektu pt. „Social Limits of Languages: The Dynamics of Contact in Northwest Amazonia”, którego celem było opracowanie ram analitycznych do badania wzorców dyfuzji w sytuacjach kontaktu językowego wśród rdzennych języków regionu Caquetá-Putumayo. Projekt sfinansowało Narodowe Centrum Nauki (program grantowy SONATA 16).